باغ موزه دفاع مقدس همدان نقطه تلاقی جنبه های مختلف دفاع مقدس است

بعد از پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت و پایان گرفتن جنگ هشت ساله لازم بود که خاطرات، حماسه‌ها و رشادت‌های رزمندگان اسلام برای نسل‌های آینده به یادگار بماند، از همین رو تصمیم گرفته شد که بخشی از آثار، وصایا، تجهیزات و دست‌نوشته‌های شهدا و رزمندگان استان همدان را در مکانی مشخص جمع‌آوری شود.

گردآوری اثار از همان ابتدا در موقعیت سیدالشهدا و در اتاقی کوچک تدارک دیده شد اما بعدها به خاطر گستردگی آثار به جا مانده از شهدا و رزمندگان تصمیم گرفته شد که ثبت این حماسه‌ها در مکانی گسترده به نمایش درآید.

موقعیت باغ‌موزه دفاع مقدس همدان پس از بررسی‌های مکرر در سال 1371 مورد شناسایی قرار گرفت و در سال 1376 این مکان مورد تأیید قرار گرفت.

عملیات اجرایی باغ موزه از همان سال با همکاری دستگاه‌های مختلف آغاز شد و با جدیت پیگیری شد و در مسیر توسعه قرار گرفت.

باغ موزه دفاع مقدس استان همدان در مساحتی بالغ بر 65 هزار متر مربع و در6 فاز پیش بینی شده که تاکنون چهار فاز آن به بهره‌برداری رسیده است. فاز پنجم آن با 60 درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست و کار مطالعاتی فاز ششم نیز در حال انجام است که تاکنون به دلیل کمبود بودجه در مرحله اجرا قرار نگرفته است.

در ابتدای درب ورودی باغ موزه با دو سردیس مواجه می‌شویم که نخستین سردیس مربوط به سردار شهید محمود شهبازی و سردیس دیگر مربوط به سردار شهید حاج حسین همدانی است. پشت سردیس‌ها تندیس 32 فرمانده‌ از استان جانمایی شده است.

بعد از محوطه فضای بیرونی وارد ساختمان اصلی باغ موزه می‌شویم که به راهروی «امام و امت» مشهور است. داخل راهرو 8 سردیس از اقشار مختلف که بیشترین حضور را در میادین جنگ داشته اند به چشم می‌خورد.

آنچه در طبقه اول به چشم می‌خورد مربوط به عملکرد سپاه و بسیج است و به نوعی نقش نیروهای نظامی و انتظامی و همه اقشار مختلف مردمی را در این مکان به تصویر کشیده شده است.

برای آشنایی بیشتر از بخش‌های مختلف باغ موزه گفت‌وگویی با خسرو زند راوی دفاع مقدس صورت گرفته که در ادامه می‌خوانید.

- سالانه چند هزار نفر از باغ موزه دیدن می‌کنند؟

* آمار بازدیدکنندگان از باغ موزه طی سال گذشته قریب به 151 هزار نفر بود که این آمار هر سال در حال افزایش است. نکته حائز اهمیت اینکه در شمار بازدیدکنندگان می‌توان به کاروان راهیان نور از استان‌های کرمانشان، ایلام، و مرکزی اشاره کرد.

- چه افراد شاخصی در احداث این باغ موزه نقش داشتند؟

* همه دستگاه‌ها در این زمینه ما را یاری کردند اما سه شهید مخلص در این رابطه نقش بارزی داشتند که از جمله آن می‌توان به شهید حاج حسین همدانی، شهید علی شمسی‌پور و شهید علی‌اکبر همتی اشاره کرد.

خوب یادم هست علی‌آقا برای ساخت این مجموعه فرغون فرغون خاک خالی می‌کرد و ساعت‌ها بدون هیچ چشمداشتی تلاش می‌کرد و اکثر روزها از شدت خستگی عرق از پیشانی‌اش سرازیر می‌شد.

شهید علی‌اکبر همتی هم به همین صورت بود، با آنکه بازنشسته شده بود اما عاشقانه و عارفانه در این راه خدمت می‌کرد، شهید همدانی هم که درود خدا بر او باد، خودش را وقف این کار کرده بود و به ما سفارش می‌کرد که لحظه‌ای از خدمت به نام و یاد شهدا نباید غافل شد.

- لطفاً از زیارتگاه شهیدی که در ابتدای ورودی قرار گرفته برایمان بگویید.

* این زیارتگاه مربوط به یکی از شهدای گمنام است و امروز مأمنی برای دلدادگان و عاشقان شده است. من نمی‌دانم این شهید گمنام چه معامله‌ای با خدا کرد که از جای جای ایران روزانه هزاران نفر در هنگام ورود او را زیارت می‌کنند با آنکه نشانی از خود ندارد.

باورم بر این است از زمانی که کار باغ‌موزه آغاز شد و این شهید در اینجا آرام گرفت فعالیت‌های عمرانی از 20 درصد به 90 درصد سرعت گرفت و روند کار به شدت دنبال می‌شد زیرا کار برای شهدا بود.

- یکی از غرفه‌ها «غرفه بمباران» نام دارد در این مورد مختصری توضیح بفرمائید.

* بله، زمان جنگ کشور ما تنها با یک کشور طرف نبود بلکه 23 کشور از دنیا مزدوران بعثی را یاری می‌کردند و صدام فریب‌خورده را تحریک کردند تا علیه ایران بتازد هر چند که دشمن بعثی و استکبار نتوانست در تمام این مدت وجبی از خاک کشور را به تصرف خود درآورد.

«غرفه بمباران» بمباران همدان و شهرستان‌های همجوار را در جنگ هشت ساله به تصویر کشیده است. تا یادم نرفته بگویم همدان در طول جنگ 550 بار بمباران شد و از این تعداد 105 بار اهداف شوم دشمن به بار نشست و مسبب صحنه‌هایی شد که دل هر انسانی را به درد می‌آورد.

در بمباران‌ها خودم با چشمم دیدم دست و سر هر کدام از قربانیان به گوشه‌ای پرتاب شده بود و یا در برخی از موارد تمام اعضای یک خانواده به شهادت رسیده بودند. خدا را شاهد می‌گیرم تصاویری را که دیدم به هیچ عنوان قابل بیان نیست.

- از بمباران مردم همدان در راهپیمایی روز قدس خاطره‌ای در ذهن دارید؟

* بمباران استادیوم قدس یکی از صحنه‌های دلخراشی بود که قساوت قلب دشمن را نشان می‌داد؛ دشمن نمازگزاران را با زبان روزه برای راهپیمایی آمده بودند را به خاک و خون کشید. این بمباران به تلافی عملیات رمضان بود که بچه‌های همدان نقش ویژه‌ای در آن داشتند. با آنکه از قبل ارتش بعث عراق تهدید کرده بود که انتقام خود را خواهد گرفت اما مردم بدون توجه به تهدید دشمن در راهپیمایی روز قدس شرکت کردند و در استادیوم قدس گرد هم آمدند، صدام ملعون در چنین روزی دست به انتقام زد. در این روز 105 نفر شهید و 650 نفر مجروح شدند اما مردم برای اقامه نماز به مسجد جامع رفتند و نماز را به امامت آیت‌الله نوری در همان جا اقامه کردند.

- آیا خاطره‌ای از خلق حماسه‌های مردمی در دوران دفاع مقدس در ذهن دارید برایمان بازگو کنید؟

* یکی از غرفه‌هایی که در این باغ موزه برای بازدیدکنندگان به تصویر کشیده شده مربوط به نقش نیروهای پشت جبهه است که به نوعی حماسه‌های بزرگ را خلق کردند. بخشی از این صحنه‌ها توسط زنان و دانش‌آموزان به نمایش در آمد.

این کمک‌ها از یک تخم مرغ بود تا طلای و جواهرات بانوان که همه به صورت پشتوانه مردمی تهیه شده بود. به طور مثال در یک مورد از اعزام‌ها 103 النگوی طلا، 123 عدد انگشتر، 31 عدد حلقه ازدواج و 20 گردنبند طلا توسط بانوان جمع‌آوری شده بود.

یکی از خاطراتی که در ذهنم باقی مانده مربوط به یک پیرزن همدانی است؛ ماجرا از این قرار بود که زمان جنگ وقتی حاج حسین خرازی از همدان عبور می‌کند یک پیرزن جلوی او را می‌گیرد و خطاب به او می‌گوید که پسرم من چیزی ندارم که برای فرزندانم بفرستم و تمام دار و ندارم همین یک کاسه تخم‌مرغ است و از او با التماس می‌خواهد این تخم‌مرغ‌ها بگیرد و برای رزمندگان ببرد. آخر کجای دنیا انسان با چنین صحنه‌هایی مواجه می‌شود؟

یکی‌ دیگر از صحنه‌های ناب مربوط به یک دختر 9 ساله لالجینی بود که نامه او امروز بر روی دیوار باغ موزه حک شده و بازدیدکنندگان می‌توانند آن را بخوانند. در این نامه پر محتوا خطاب به رزمندگان آمده است:

«با سلام به امام زمان(عج) و درود بر امام خمینی و سلام و درود خدا بر رزمندگان اسلام.

اسم من زهراست و این هدیه را که یک نان خشک و بادام است را برای شما رزمندگان فرستادم. پدرم می‌خواست به جبهه بیاید ولی با موتور زیر ماشین رفت و کشته شد. من 9 سال دارم و نصف روز را در مدرسه و نصف دیگر آن را به قالیبافی مشغولم، مادرم کار می‌کند و ما پنج نفر هستیم، حالا که پدرم نیست باید کار کنیم. من 92 روز کار کردم تا توانستم برای شما رزمندگان اسلام نان بفرستم.

از خدا می‌خواهم که این هدیه را از یک یتیم قبول کنید و آن را پس ندهید و مرا کربلا ببرید، آخر من و مادرم خیلی روزه می‌گیریم که خرجی داشته باشیم. همه خانواده به شما سلام می‌رسانند امیدوارم خدانگهدار همه پاسداران اسلام باشد. 8 بهمن 62 ».

تأملی اندک در این نامه اوج ایمان یک دختر 9 ساله و اخلاص بالای او را نشان می‌دهد، اگر نبود این اخلاص‌ها ایستادگی در مقابل شرق و غرب ممکن نبود.

- از وقتی که در اختیار ما گذاشتید متشکرم، اگر صحبت پایانی دارید، بفرمائید.

* از تمام مسؤولان و دلسوزان نظام می‌خواهم که در افتتاح و اجرای فازهای دیگر باغ‌موزه همکاری لازم را داشته باشند تا عرصه فرهنگ، ایثار و شهادت به فراموشی سپرده نشود در همین راستا عرصه جهاد و فرهنگ استان مجموعه‌ای به نام « باغ موزه دفاع مقدس» را بنا کرده که پس از گذشت چندین سال از افتتاح، این مرکز فرهنگی نقش بسزایی را در انتقال مفاهیم ارزشمند اسلامی و انقلابی به جامعه ایفا می‌کند.

منبع- خبرگزاری فارس همدان به قلم سیده لیلا آقامیری با ویرایش مجدد نوید شاهد همدان